Instytucje polityczne Unii Europejskiej

Pewnie niewielu z Was zastanawiało się, jak wygląda system polityczny Unii Europejskiej. Ta wiedza dla obywatela Unii może być bardzo przydatna i istotna. Dzięki niej będziesz wiedział, do jakiej instytucji zwrócić się z konkretnym problemem. Znajomość struktury unijnych instytucji i ich kompetencji jest niezbędna dla każdego dziennikarza, socjologa, politologa, przedsiębiorcy, a nawet zwykłego zjadacza chleba.

Ustalaniem programu prac Unii Europejskiej zajmuje się Rada Europejska. W stanowieniu prawa uczestniczą: Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska. Istotną funkcję kontrolną odgrywają Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy. W Unii działa również szereg innych instytucji: Europejski Bank Centralny, Europejska Służba Działań Zewnętrznych, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, Europejski Inspektor Ochrony Danych, Urząd Publikacji, Europejski Urząd Doboru Kadr, Europejska Szkoła Administracji, a także szereg agencji i zdecentralizowanych organów.

Poniżej krótka charakterystyka funkcji i zadań najważniejszych z tych struktur.

1. Rada Europejska – z siedzibą w Brukseli, przewodniczącym jest Donald Tusk. W jej skład wchodzą szefowie państw i rządów krajów UE, przewodniczący Komisji Europejskiej, Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

Główne zadania Rady to:

• określenie ogólnego kierunki i priorytetów polityki UE,

• rozwiązywanie delikatnych kwestii politycznych, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu – państwowym;

• kształtowanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

• nominacja i mianowanie kandydatów na niektóre stanowiska.

2. Parlament Europejski – znajduje się w nim 751 posłów, przewodniczącym jest Martin Schulz. Ma trzy siedziby: Brukselę, Strasburg, Luksemburg.

Parlament pełni trzy podstawowe funkcje:

• ustawodawczą – uchwala przepisy prawa europejskiego, podejmuje decyzje w sprawie umów międzynarodowych, bada roczny plan pracy Komisji Europejskiej;

• nadzorczą – sprawuje nadzór demokratyczny nad innymi instytucjami, wybiera przewodniczącego i zatwierdza skład Komisji, rozpatruje petycje od obywateli, powołuje komisje śledcze;

• budżetową – ustanawia budżet UE i zatwierdza długoterminowy budżet UE.

3. Komisja Europejska – z siedzibą w Brukseli, przewodniczącym jest Jean-Claude Juncker. W Komisji pracuje kolegium komisarzy – po jednym z każdego kraju UE.

Główne zadania Komisji to:

• przedkładanie nowych wniosków ustawodawczych,

• ochrona interesów UE i jej obywateli w kwestiach wykraczających poza szczebel krajowy,

• zarządzanie polityką UE i przydział środków finansowych,

• przygotowywanie rocznego budżetu do zatwierdzenia przez Parlament i Radę,

• egzekwowanie prawa europejskiego (razem z Trybunałem Sprawiedliwości),

• reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej.

4. Trybunał Sprawiedliwości – sędziowie i rzecznicy generalni zajmują się wykładnią prawa, jego egzekwowaniem, unieważnianiem aktów prawnych, skargami na instytucje UE. Trybunał składa się z trzech izb: Trybunału Sprawiedliwości, Sądu, Sądu ds. Służby Publicznej.