W jaki sposób obywatele uczestniczą w życiu politycznym

Demokracja jest ustrojem, który zapewnia obywatelom bardzo szeroki udział w życiu politycznym. Może nie są to tak szerokie możliwości jak w przypadku demokracji ateńskiej, ale na pewno dotyczą one większej grupy. Bowiem mogą w życiu politycznym uczestniczyć wszystkie osoby, które ukończyły osiemnaście lat i nie są pozbawione praw wyborczych. Najważniejszą formą bezpośrednią demokracji jest referendum. W Szwajcarii jest ono tak ważne, że to uczestnicy referendum podejmują najważniejsze decyzje dotyczące państwa. W Polsce przeprowadzano referenda kilka razy po drugiej wojnie światowej. Te pierwsze nie były formalnie demokratyczne. Ludzie mogli teoretycznie wypowiedzieć swoje zdanie, ale nacisk polityczny był tak ogromny, że niektórzy się tego po prostu bali. Wyniki referendum były dodatkowo sfałszowane, bo odpowiedzi wielu nie były po myśli nowej władzy. W pełni demokratyczne było referendum, w którym obywatele mieli się wypowiedzieć na temat przystąpienia do Unii Europejskiej. Kolejną formą demokratycznego uczestniczenia w życiu politycznym jest inicjatywa ludowa. Polega to na tym, że określona liczba ludzi ma możliwość inicjatywy ustawodawczej, czyli możność zgłoszenia projektu ustawy do parlamentu. Potem taki projekt podlega podobnym procedurom, co projekty zgłoszone przez Radę Ministrów, prezydenta, parlament. W przypadku naszego kraju możliwość inicjatywy ustawodawczej dotyczy stu tysięcy obywateli, czyli innymi słowy pomysłodawcy muszą uzyskać minimum sto tysięcy podpisów obywateli, by ustawa trafiła do parlamentu. W czasie uchwalania konstytucji jeden z projektów był zgłoszony właśnie przez obywateli. Inną formą demokracji jest weto ludowe. Chodzi o to, że określona grupa obywateli może zgłosić weto wobec ustaw stanowionych przez parlament. U nas weto obywatelskie nie obowiązuje. Weto może jedynie postawić prezydent. Forma ta jest natomiast dopuszczalna w Szwajcarii. Udział w rządach demokratycznych nie musi być wcale bezpośredni. My uczestniczymy w rządzeniu państwem za pomocą wielu instytucji demokratycznych, ale także poprzez głosowanie. Wybierając swoich kandydatów do sejmu i senatu decydujemy, kto będzie rządził w naszym imieniu. Pośrednimi formami udziału w rządzeniu jest przynależność do partii politycznych i różnych organizacji społecznych. Działając w partii mamy wpływ na określony program, a w wypadku zwycięstwa partii na realizację konkretnego programu. Może też wpływać na wybór określonych kandydatów na posłów i senatorów. W końcu może też sam kandydować. W demokracji ważny jest udział w rządzeniu na różnych poziomach. Jeśli władza działa dobrze na poziomie lokalnym, to każdemu z nas żyje się lepiej w naszej małej ojczyźnie. Obywatele mogą też wyrażać swoje niezadowolenie poprzez udział w różnych zgromadzeniach, manifestacjach. To przecież takie zgromadzenia przyczyniły się do upadku rządów komunistycznych w wielu państwach dawnego bloku sowieckiego. Ostatnią w końcu formą wyrażenia swojej akceptacji lub niezadowolenia są różnego rodzaju petycje i listy otwarte.