Cechy systemu parlamentarnego

Mówiąc o systemach politycznych, nie sposób nie wymienić systemu parlamentarnego. Należy on do bardzo często spotykanych form sprawowania demokratycznych rządów w różnych państwach świata, w tym zarówno w monarchiach, jak i republikach. Można wskazać kilka wersji systemu parlamentarnego, które różnią się stopniem niezależności rządu od parlamentu. Do najczęściej spotykanych na świecie odmian systemu parlamentarnego należą: parlamentarno-gabinetowy, system kanclerski i parlamentarno-komitetowy.
Zasadniczą cechą wyróżniającą ten typ rządów jest rozdzielenie funkcji szefa rządu i głowy państwa. Prezydent, którego wybierają uprawnieni obywatele w głosowaniu powszechnym, wraz z rządem stanowią organy władzy wykonawczej. Władza ustawodawcza należy w największej części do parlamentu, który to z kolei ma prawo kontrolowania rządu i podejmowania decyzji odnośnie dochodów i wydatków państwa.
Z wnioskiem do prezydenta o powołanie rządu występuje w systemie parlamentarnym premier. Parlament musi każdemu nowo powołanemu rządowi udzielić wotum zaufania. Gdy tak się nie stanie, rząd jest zobowiązany do podania się do dymisji. Za powołanie rządu odpowiada prezydent, do którego należy obowiązek wskazania osoby mającej objąć funkcję premiera. Taką osobą jest lider partii, która wyszła zwycięsko z wyborów parlamentarnych. Do ważnych cech systemu parlamentarnego należy też dopuszczanie łączenia funkcji w rządzie i parlamencie oraz to, że parlament może zostać rozwiązany przez prezydenta. Głowa państwa nie odpowiada politycznie za swoje czyny, robią to zaś ministrowie wchodzący w skład rządu. W razie braku zaufania ze strony parlamentu mogą oni zostać odwołani. Rząd wraz z prezydentem i innymi najwyższymi organami władzy nie mogą dopuścić się w swych działaniach złamania konstytucji i obowiązujących ustaw, o czym każdorazowo orzeka Trybunał Konstytucyjny. W państwach opartych na parlamentarnym systemie rządów bardzo często dochodzi do spięć na linii rząd- parlament. Bezpośrednią ich przyczyną są zwykle chęci parlamentu do wejścia w kompetencje władzy wykonawczej. Z tego też powodu doszło do ukształtowania się różnych odmian systemu parlamentarnego.
Duża liczba państw Europy Zachodniej, w tym Włochy, Wielka Brytania czy Holandia, funkcjonuje w oparciu o system parlamentarno- gabinetowy. Prezydent powołuje tu rząd, wyznacza osobę na stanowisko premiera oraz ogłasza datę przedterminowych wyborów. Poza tym pełni w państwie funkcje reprezentacyjne. System parlamentarno- komitetowy występuje w Szwajcarii. Zarówno władza ustawodawcza, jak i wykonawcza należy tu do parlamentu. Członek rządu posiadający najdłuższy staż urzędowania jest wybierany na prezydenta. Odpowiada on politycznie przed parlamentem. Jeszcze inny typ stanowi system kanclerski, spotykany w Niemczech, gdzie premier zwany kanclerzem skupia w swoim ręku bardzo szerokie kompetencje. Decyduje on o kierunkach polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa, a także ma prawo odwoływania ministrów. W niektórych państwach, jak Rosja czy Francja spotyka się także system mieszany, będący połączeniem systemu parlamentarnego z prezydenckim. Cechuje się on znacznym poszerzeniem kompetencji prezydenta.